Aktualności

Omówienie zasad współpracy organizacji pozarządowych i jednostek samorządu terytorialnego wg noweli ustawy o działalności pożytku publicznego

12 marca 2010 r. weszła w życie nowa ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie uchwalona przez Sejm RP w dniu 22 stycznia 2010 r. Nowelizacja ta była długo oczekiwana przez organizacje pozarządowe. Wprowadza wiele zmian w obszarze pożytku publicznego zarówno dla NGO’sów jak i instytucji publicznych, w tym samorządowych.
Nowe wyzwania czekają szczególnie jednostki samorządu terytorialnego. Ustawa bowiem znacznie rozszerza konieczność udziału przedstawicieli NGO w procesie decyzyjnym jednostek samorządowych.
Poniżej omówione są najbardziej znaczące zmiany w relacjach NGO-JST.

Nowe formy współpracy
1. Nowelizacja ustawy wprowadza nowe formy współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych: konsultowanie projektów aktów normatywnych dotyczących sfery zadań publicznych z radami działalności pożytku publicznego (o nich więcej w punkcie 5 opracowania), inicjatywę lokalną (więcej w punkcie 4) oraz umowy partnerstwa określone w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

Artykuł 5 ustawy wskazuje również, że administracja samorządowa określi w drodze uchwały szczegółowy sposób konsultowania z radami oraz organizacjami pozarządowymi aktów prawa miejscowego.

Program współpracy z organizacjami
2. W nowelizacji ustawy znacznie rozszerzono zapisy dotyczące uchwalania programu współpracy z organizacjami. Samorząd w dalszym ciągu jest zobowiązany do przyjmowania rocznego planu współpracy. Nowością jest to, że ustawa daje możliwość przyjmowania programów wielorocznych. Ponadto nowelizacja obliguje samorząd do konsultowania programu z NGO. Wprowadza również obowiązkowe elementy programu, w tym tak ważne dla organizacji pozarządowych jak:

- wysokość środków przeznaczanych na realizację programu,
- sposób oceny realizacji programu,
- informację o sposobie tworzenia programu,
- przebieg konsultacji oraz tryb powoływania i zasady działania komisji konkursowych,
Ustawa zobowiązuje organ wykonawczy jednostki samorządu do przedłożenia radom (sejmikom) w określonym terminie sprawozdania z realizacji programu.

Nowe zasady organizacji konkursów

3. Ustawa wprowadza zmiany w zakresie organizacji konkursów ofert. Ustawa wykreśla w stosunku do pierwotnej wersji możliwość ubiegania się o dotacje spółdzielnie socjalne oraz jednostki organizacyjne podległe organom administracji publicznej.

Ponadto ogłoszenia konkursów mogą mieć krótszy termin składania ofert – 21 dni (do tej pory 30 dni). Ponadto zwolniono samorząd z obowiązkowej publikacji ogłoszeń w prasie. Obecnie obowiązkowa publikacja obejmuje: BIP, siedzibę organu zlecającego oraz stronę internetową zlecającego.

Największą zmianą w tej materii jest obowiązek włączania do komisji konkursowej przedstawicieli organizacji pozarządowych.

Nowością jest również to, że na wniosek organizacji organ administracji samorządowej może zlecić wykonanie zadania z pominięciem otwartego konkursu ofert. Jest to możliwe w przypadku oferty której:
- wartość dofinansowania nie przekracza kwoty 10 000 zł,
- czas realizacji 90 dni.
Obwarowaniem do stosowania tego przepisu jest limit pozakonkursowych dotacji na rzecz jednej organizacji – 20 000 zł w skali roku. Ponadto środki na dotacje pozakonkursowe nie mogą przekroczyć 20% wszystkich środków budżetowych na realizację zadań pożytku publicznego w danym roku w danej jednostce.

Inicjatywa lokalna

4. Ustawa wprowadza zupełnie nowy mechanizm wspierania organizacji i mieszkańców danej jednostki samorządu. Jest nim inicjatywa lokalna. W ramach inicjatywy lokalnej mieszkańcy lub organizacja pozarządowa może złożyć wniosek o realizację zadania publicznego w zakresie m.in.: budowy dróg, wodociągów, kanalizacji, edukacji i oświaty, kultury fizycznej i sportu, ochrony przyrody, porządku i bezpieczeństwa publicznego.

Organ samorządu terytorialnego może na określony czas użyczyć wnioskodawcy rzeczy niezbędne do wykonania inicjatywy lokalnej. Wnioskodawca zobowiązuje się do realizacji zadania w postaci świadczenia pracy, świadczeń pieniężnych lub rzeczowych.

Rady Działalności Pożytku Publicznego

5. Nowelizacja wprowadza możliwość powołania nowej instytucji opiniodawczej na każdym poziomie samorządu terytorialnego. W przypadku gmin i powiatów są to Powiatowa lub Gminna Rada Działalności Pożytku Publicznego. Rady te może powołać organ wykonawczy odpowiedniego samorządu terytorialnego na wniosek organizacji pozarządowych prowadzących działalność odpowiednio na terenie powiatu lub gminy. Kadencja Rady Powiatowej lub Gminnej trwa 2 lata. W skład ww. rad wchodzą radni gminni lub powiatowi, przedstawiciele organu wykonawczego gminy lub powiatu, a także przedstawiciele organizacji pozarządowych (powinni stanowić co najmniej połowę jej składu).
Do najważniejszych zadań Rady Powiatowej i Gminnej należy:
- opiniowanie projektów strategii rozwoju powiatu lub gminy
- opiniowanie projektów uchwał i aktów prawa miejscowego dotyczących sfery zadań publicznych

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia.