W oficjalnym rozpoczęciu trzydniowych obrad wójtów, starostów oraz działaczy organizacji wiejskich i rolniczych uczestniczył w czwartek wieczorem wicepremier i minister spraw wewnętrznych Grzegorz Schetyna, a także wojewodowie i marszałkowie województw z całego kraju.

- Staramy się cały czas robić coś dla polskiej wsi. To fundusze sołeckie, program Orlik 2012, a także remonty dróg lokalnych. Te wszystkie działania staramy się intensyfikować - mówił Schetyna, podkreślając, że do przemian polskiej wsi przyczynia się aktywność jej mieszkańców.

Marszałek województwa śląskiego Bogusław Śmigielski powiedział, że region wspiera rozwój swoich obszarów wiejskich. - Na Program Odnowy Wsi Województwa Śląskiego od 2006 r. przeznaczyliśmy dotychczas ponad 6 mln zł, w tym roku będą to kolejne 2 mln zł - powiedział.

Program to działania aktywizujące i edukacyjne dla mieszkańców wsi, granty inwestycyjne dla sołectw oraz konkurs "Piękna wieś województwa śląskiego".

Wicepremier Schetyna przed przyjazdem do Podlesic spotkał się w czwartek w Koszęcinie (woj. śląskie) z wojewodami, omawiając tam z nimi kwestie organizacji służb informatycznych administracji terenowej, transportu drogowego oraz funkcjonowania centrów powiadamiania ratunkowego. Wcześniej razem z nimi odwiedził modelowe takie centrum - w Częstochowie.

Ideą rozpoczętego w czwartek w Podlesiach Kongresu jest upowszechnianie koncepcji "odnowy wsi". To metoda rozwoju regionalnego zakładająca m.in. wytworzenie u mieszkańców wsi poczucia odpowiedzialności za wszystkie wymiary przyszłości ich otoczenia, przy zapewnieniu im odpowiedniej wiedzy, umiejętności i wsparcia zewnętrznego.

W programie tegorocznego Kongresu przewidziano m.in. prezentacje doświadczeń w realizacji regionalnych programów odnowy obszarów wiejskich i wykorzystaniu funduszy unijnych. Uczestnicy - w piątek ma ich być ok. 1,5 tys. - mają też porównać przemiany polskiej wsi do podobnych zmian na obszarach wiejskich w państwach zachodniej Europy.

Oprócz zaplanowanych na czwartek i piątek wykładów, warsztatów, paneli dyskusyjnych i debat, które odbywają się w miejscowym hotelu i rozstawionych wokół dużych namiotach, w sobotę zaplanowano wizyty w okolicznych gminach działających zgodnie z ideą odnowy wsi. Kongresowi towarzyszyć też będą koncerty, m.in. zespołu Śląsk i degustacje potraw.

Poprzednie dwa Kongresy Odnowy Wsi odbyły się kolejno na Opolszczyźnie i w woj. pomorskim. W 2002 r. w Górażdżach przekonywano do upowszechnianie idei odnowy wsi w Polsce, zgodnie z myślą, że nie jest możliwe przełamanie kryzysu obszarów wiejskich bez pełnego włączenia w rozwój społeczności lokalnych.

Woj. opolskie było pierwszym regionem w Polsce, gdzie zastosowano podejście zgodne z koncepcją "odnowy wsi". Inspiracją do podjęcia takich działań już w 1996 r. były osiągnięcia partnerskiego dla Opolszczyzny landu Nadrenia-Palatynat, a także doświadczenia z prowadzonego przez wojewodę opolskiego konkursu "Piękna Wieś".

W 2004 r. Kongres odbył się w Szymbarku w woj. pomorskim, gdzie od 2001 r. realizowany jest drugi pod względem skali w Polsce regionalny program odnowy wsi. Ówczesne spotkanie poświęcono m.in. przygotowaniu środowisk wiejskich do aktywnego wykorzystania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

Programy odnowy wsi wdrażane w ostatnich latach przez niektóre polskie województwa są zwykle wypadkową doświadczeń europejskich regionów (m.in. Bawarii, Badenii-Wirtembergii, Hesji czy Dolnej Austrii) dotyczących poprawiania standardów i jakości życia na terenach wiejskich przy zachowaniu tożsamości wsi i wartości wiejskiego życia.

Od 2002 r. w woj. śląskim program taki prowadzi Śląski Związek Gmin i Powiatów, do którego dwa lata później dołączył samorząd regionu. Obie te instytucje organizują tegoroczny Kongres.