Aktualności

Poręba. IX Światowy Festiwal Prażonek

Urząd Miasta w Porębie zaprasza 24 września 2011 r. na IX Światowy Festiwal Prażonek Poręba 2011.

Uroczyste otwarcie i rozpalenie ogniska pod dwoma największymi na świecie kociołkami nastąpi o godz. 16. IX Światowy Festiwal Prażonek odbędzie się na terenie MOSiR w Porębie obok Amfiteatru. Jak co roku będzie można skosztować z dwóch największych na świecie kotłów ponad 1000 gratisowych porcji przygotowanych dla gości festiwalu oraz wziąć udział w konkursie na najlepiej przyrządzone prażonki. Imprezie towarzyszyły będą też występy artystyczne.

Festiwal Prażonek organizowany jest w Porębie od 2003 r. Wszedł on już do stałego kalendarza imprez, bowiem corocznie przybywa wielu gości z różnych stron naszego województwa, kraju, a nawet zza granicy, aby spróbować prażonek z największego na świecie kociołka, z którego wydawanych jest ponad 500 porcji. Wchodzi do niego 160 kg ziemniaków, 25 kg kiełbasy, 15 kg boczku, 12 kg cebuli, a także posypuje się do smaku sól i pieprz. Ten największy kocioł wykonany w FUM Poręba uczestniczy w różnych imprezach lokalnych i kulinarnych na terenie całego kraju.

14 marca 2006 r., zgodnie z ustawą o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych oraz produktów tradycyjnych, Biuro Oznaczeń Geograficznych i Promocji w Warszawie poinformowało, że na wniosek Marszałka Województwa Śląskiego „Porębskie prażonki” zostały wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych prowadzonych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Prażonki są od wielu pokoleń związane z regionem zawierciańskim i zagłębiowskim, a w szczególności z Porębą. W produkowanych tu od ponad 200 lat garnkach, zwanych kociołkami, piecze się, a popularnie mówiąc – praży ziemniaki z dodatkiem kiełbasy, boczku, cebuli, smalcu, soli i pieprzu, tworząc specyficzną potrawę rodem z Poręby.

Pierwsze garnki dla potrzeb lokalnych zaczęto odlewać, jak podają stare kroniki, w 1799 roku. Z początku zatrudnionym ludziom garnki te dawano jako częściową zapłatę za pracę. Z biegiem czasu robotnicy woleli garnki od pieniędzy, gdyż lepiej na tym wychodzili, ponieważ w tym czasie masowo były dostępne jedynie garnki gliniane. Popyt doprowadził do uruchomienia produkcji garnków, tym bardziej, że w pobliskiej karczmie przysmakiem, który ściągał okoliczną ludność były prażonki. Pisali o tym też znani regionaliści Michał Poleski i Michał Fedorowski, opisujący tradycje i zwyczaje ziemi zawierciańskiej. Po wybudowaniu nowoczesnej emalierni w 1863 r. zaczęto na dużą skalę produkować naczynia kuchenne, w tym także popularne kociołki. W latach 1869-1880 ich produkcja wzrosła z 121 ton do 645 ton i w ten sposób porębska wytwórnia zajęła pierwsze miejsce w Królestwie Polskim.

Po II wojnie światowej garnki produkowano tylko dla lokalnej ludności, a kociołki do prażonek odlewa się do dziś. Prażonki są odzwierciedleniem odwiecznego zamiłowania do biesiad i bodaj najbardziej żywotną tradycją w zawierciańskim. Już w latach przedwojennych, a później w latach 50. i 60. z orkiestrą i całymi rodzinami odbywały się niedzielne festyny. W latach 70. i 80. tradycją były organizowane przez FUM Poręba prażonki wydziałowe, połączone z zabawą taneczną. Zwyczaj ten kontynuowany jest także w szkołach, a tradycją stały się do dziś klasowe prażonki we wrześniu.

Można powiedzieć, że nie jest to zwyczaj o charakterze tylko kulinarnym, lecz zjawisko towarzyskie i kulturowe. Dzięki powiązaniom rodzinnym prażonki rozpowszechniły się w różnych rejonach Polski i za granicą (prawie w całej Europie, trafiły nawet do Japonii, Australii i USA). Przygotowywali je bowiem pracownicy FUM Poręba w czasie pobytu na „serwisach” swoich kontrahentów, smakowali je również zagraniczni goście fabryki, których na pożegnanie obdarowywano kociołkami do prażenia. Ten zwyczaj spędzenia wolnego czasu przy ognisku jest symbolem łączącym tradycję i przyjaźń, symbolem zaakceptowanym przez tutejsze środowisko.