Aktualności

Rola osób starszych w społeczeństwie

Zadanie jest współfinansowane ze środków Gminy Zawiercie edukuje osoby starsze poprzez rozpowszechnianie informacji o Alzheimerze i innych chorobach degeneracyjnych oraz udzielanie im wskazówek na temat tego, jakie działania mogą podejmować, aby długo cieszyć się zdrowiem i energią witalną.

Człowiek starszy zwykle postrzegany jest jako osoba, która stopniowo wycofuje się z przydzielonych mu w społeczeństwie obszarów aktywności. Wielu seniorów przyjmuje w życiu społecznym bierne postawy, co warunkowane jest m.in. takimi czynnikami jak: stan zdrowia, trudności związane z przemieszczaniem się, zaawansowany wiek, ale także zwykła niechęć i brak zainteresowania aktywnością w życiu społecznym, co wpływa na znaczenie jednostki w społeczeństwie. Osoby starsze pełnią w społeczeństwie różne role społeczne, wśród których można wymienić: rodzinne, zawodowe, uczestnika towarzyskiej grupy, członka lokalnej wspólnoty czy wspólnoty o charakterze religijnym oraz użytkownika wolnego czasu.

Społeczne role rodzinne seniorów związane są z pełnieniem takich pozycji jak małżonek/małżonka, dziadek/babcia, rodzic. Zdarza się, iż role te nakładają się na siebie, jednak wraz z wiekiem zwykle zauważa się, iż osoby starsze zaprzestają pełnienia którychkolwiek z tych ról. Natomiast zawodowe role osób starszych wynikają z tego, iż emeryci często kontynuują w niepełnym wymiarze czasu pracy swoją profesję zawodową lub zaczynają wykonywać nowy rodzaj zawodu. Niemniej największy odsetek seniorów to osoby bierne zawodowo. Należy jednak zauważyć, że seniorzy ze względu na swoją wiedzę zarówno zawodową jak i życiową są coraz częściej doceniani przez lokalne społeczności, zapraszani do udziału w różnego rodzaju wydarzeniach historycznych, związanych ze zdrowiem, itd. Dzięki temu wzrasta ich społeczne znaczenie, pozwala im dzielić się własnymi przeżyciami ze społecznością lokalną, nawiązywać międzypokoleniowy dialog.

Ze względu na fakt, iż jak wskazują statystyki pracę zawodową po przejściu na emeryturę podejmuje niewielu seniorów, wzrasta znaczenie ich roli jako członka grup towarzyskich. Zarówno koleżeńskie jak i przyjacielskie kontakty wpływają na poprawę ogólnego funkcjonowania osób starszych, oddziałują na nastrój, samopoczucie, zapewniają bezpieczeństwo. Grupa towarzyska jest szczególnie istotnym punktem odniesienia dla osób starszych, które dopiero zakończyły swoją aktywność zawodową, ponieważ umożliwiają im zagospodarować większą ilość dodatkowego czasu wolnego.

Kolejną rolą społeczną warunkującą znaczenie seniorów w społeczeństwie jest rola członka lokalnej wspólnoty, która łączy się z rolą obywatelską. Istotnie, wielu seniorów przechodząc na emeryturę poszukuje nowych aktywności umożliwiających im zaangażowanie się w sprawy związane z najbliższym środowiskiem. Celem osób starszych działających w tym obszarze jest podjęcie aktywności, które pozwolą im zadbać o dobro lokalnej społeczności. Mimo, iż jeszcze kilka lat temu odsetek osób starszych działających społecznie był bardzo niski, to obecnie coraz więcej z nich partycypuje w życiu świeckich lub religijnych organizacji. Natomiast to właśnie wśród seniorów zauważa się najwyższy poziom obywatelskiego zaangażowania. Stanowią oni zdyscyplinowaną, regularnie uczestniczącą w wyborach oraz referendach grupę. Jednakże z drugiej strony fakt ten często decyduje o tym, iż osoby starsze są postrzegane jako strażnicy przestarzałych i konserwatywnych wartości.

Natomiast rola związana z pełnieniem funkcji we wspólnocie religijnej polega na przynależności jednostki do danej wspólnoty, co ma zarówno wymiar społeczny jak i duchowy. Osoby starsze bardzo często poszukują sposobu umocnienia własnych przekonań, zaczynają przeprowadzać życiowy bilans, a w samym zmierzeniu się z perspektywą własnej śmierci oraz śmierci bliskich pomagają im wiara oraz religia. Jednocześnie religia ma dla seniorów wymiar społeczny, co przejawia się w poczuciu przynależności do określonej grupy społecznej, którą łączą podobne wartości, wierzenia.

Jako użytkownicy czasu wolnego, seniorzy partycypują we wszystkich wskazanych wyżej aspektach społecznego życia, pełnią role społeczne, są członkami grup towarzyskich, wspólnot lokalnych czy też religijnych. Osobom starszym bardzo często przypisuje się posiadanie zbyt wiele czasu wolnego, co z kolei jest objawem myślenia o nich w sposób stereotypowy. Jednakże stereotyp ten wynika ze społecznej niewiedzy, co do ograniczeń, z którymi borykają się seniorzy, co sprawia, iż wykonywanie zwykłych czynności może zajmować im więcej czasu niż osobom młodym lub w pełni sprawnym. Poza tym należy pamiętać, iż czas wolny, który zyskują seniorzy wraz z przejściem na emeryturę niekoniecznie musi oznaczać, iż mają oni ogromne ilości czasu do wykorzystania. Wielu z nich pełni różne obowiązki dodatkowe, w tym związane ze sprawowaniem opieki nad wnuczętami.

Czerpanie z wiedzy, mądrości, ról, które wciąż pełnią osoby w wieku starszych w codziennej rzeczywistości jest niezwykle ważne. Takie podejście przynosi bowiem obopólne korzyści – osoby w wieku senioralnym czują się ważne, potrzebne, natomiast osoby młodsze maja okazję czerpać zarówno z zawodowego jak i życiowego doświadczenia seniorów.