Aktualności

Stanisław Pasierbiński junior – aptekarz i społecznik

Tworząc historyczną galerię społeczników z Zawiercia, nie sposób pominąć Stanisława Pasierbińskiego juniora.

Jego ojciec, Stanisław Pasierbiński (1837-1897), urodził się w Szczekocinach. Po uzyskaniu uprawnień aptekarskich osiedlił się w latach pięćdziesiątych XIX wieku we Włocławku, skąd w 1867 r. przeprowadził się do Siewierza i założył pierwszą w tym miasteczku aptekę. W 1872 r. pojawił się w Zawierciu. Utworzył tutaj przy ulicy Aptecznej filię apteki siewierskiej. Pierwszy budynek był drewniany i mieścił się na placu sąsiadującym z placem uznawanym dzisiaj za miejsce usytuowania najstarszej apteki w Zawierciu. Budynek ten spłonął na krótko przed wybuchem I wojny światowej.

Stanisław Pasierbiński jr. urodził się w Siewierzu na krótko przed przeprowadzką rodziny do Zawiercia. Miał liczne rodzeństwo: pięciu braci i sześć sióstr.
Nie bez znaczenia dla jego postawy społecznej był fakt bogatych rodzinnych tradycji niepodległościowych.  Jego dziadek Szymon – szczekociński tkacz, był uczestnikiem kampanii napoleońskiej, zaś wuj Teofil walczył w powstaniu styczniowym. W 1897 roku zmarł Stanisław Pasierbiński senior. Zawierciańska apteka prowadzona była od tej pory przez spadkobierców, którzy dodatkowo założyli w 1898 r. pierwszą w Zawierciu hurtownię leków.Stanisław Pasierbiński junior w 1896 r. kończy gimnazjum w Piotrkowie – wcześniej musiał opuścić gimnazjum w Częstochowie, wskutek zatargów o podłożu patriotycznym z inspektorem szkolnym. Przez następne trzy lata praktykuje w rodzinnej aptece. W 1899 r. zdaje egzamin pomocnikowski na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1902-1904 studiuje w Dorpacie, gdzie uzyskuje dyplom prowizora farmacji. Tam zdobywa również pierwsze ostrogi społecznikowskie, działając w korporacji studenckiej „Lechici”. Po powrocie z Pabianic, gdzie zastępuje w aptece brata Jana, powołanego w 1904 r. do armii carskiej (wojna w Mandżurii), w 1907 r. przybywa do Zawiercia z żoną Marią z d. Borkowską i z synem Wacławem. Prowadzi rodzinną aptekę i rzuca się w wir pracy społecznej. Wstępuje do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Jest współzałożycielem Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia” (1910), w końcu lat 30. został jego honorowym prezesem. Jeszcze przed rokiem 1906 jako członek „Towarzystwa Udziałowego” współfinansuje budowę kamienicy nazywanej Domem Udziałowym (Złoty Róg), gdzie w 1906 r. otwiera aptekę działająca do dzisiaj. Po wybuchu I wojny światowej czynnie włącza się w pomoc głodującym mieszkańcom. Jest już uznanym społecznikiem i osobą poważaną. Został powołany w skład Sądu Obywatelskiego, a nawet objął w nim funkcję prezesa na krótko przed likwidacją tego organu przez władze okupacyjne.We wrześniu 1915 r. dotyka rodzinę Pasierbińskich pierwsza tragedia. Umiera żona Stanisława – Maria. Od tej pory Pasierbiński jr. sam zajmuje się wychowaniem jedynego syna. W listopadzie 1918 r. aktywnie włącza się w akcję rozbrajania wojsk niemieckich, za co otrzymuje pamiątkowy medal „Za rozbrajanie Niemców” (1920). Lata międzywojenne to okres jego wzmożonej aktywności społecznej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej jest członkiem Obywatelskiego Komitetu Obrony Państwa. Należy do współzałożycieli Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej, w którym przez wiele lat pełni funkcję prezesa. Pozostaje aktywnym członkiem „Sokoła”, wchodząc w skład jego zarządu. Wiele lat przewodniczy Towarzystwu Śpiewaczemu „Lutnia”. W 1929 r. niespodziewanie umiera w Inowrocławiu syn Stanisława – Wacław, student historii. Kolejna rodzinna tragedia nie osłabiła jednak aktywności społecznej Pasierbińskiego. Działa m.in. w takich organizacjach, jak Polski Czerwony Krzyż, stowarzyszenia spożywcze (spółdzielnie) „Przyszłość” i „Samopomoc”, Liga Morska i Kolonialna, Liga Obrony Powietrznej Państwa. Jego praca społeczna i zaangażowanie na terenie Zawiercia oraz powiatu zawierciańskiego są ogólnie znane. Rzadko natomiast wspomina się o jego aktywności w Zagłębiu Dąbrowskim i województwie kieleckim. Był między innym prezesem Stowarzyszenia Kół Śpiewaczych Okręgu Zagłębia Dąbrowskiego, organizatorem zjazdów śpiewaczych, w których brał udział też inny znany zawierciański chór – „Lira”. W Związku Stowarzyszeń Muzyczno-Śpiewaczych Województwa Kieleckiego pełnił najpierw funkcję wiceprezesa, a następnie został jego prezesem.Wyrazem uznania dla jego aktywności społecznej było nadanie w 1937 r. Złotego Krzyża Zasługi. Stanisław Pasierbiński odznaczony był również Państwową Odznaką Sportową pierwszego stopnia (1933), Złotą Odznaką Honorową Zjednoczenia Polskich Związków Śpiewaczych i Muzycznych RP (1936), Złotą Odznaką Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia” im. Piotra Maszyńskiego w Warszawie itp. W czasie II wojny światowej był pracownikiem najemnym u niemieckiego zarządcy apteki. Po zakończeniu działań wojennych ponownie rzucił się w wir pracy społecznej, uczestnicząc w pracach najpierw koła Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza Polskiego jako prezes, a później w Powiatowym Komitecie Odbudowy Warszawy oraz w Polskim Czerwonym Krzyżu. Cieszył się też ogromnym poważaniem w środowisku zawodowym. Jeszcze w okresie międzywojennym wybierany był do ścisłego kierownictwa samorządu aptekarskiego, gdzie pełnił funkcję kierownika biura pośrednictwa pracy przy Kole Właścicieli Aptek Zagłębia Dąbrowskiego i Częstochowy, później został prezesem sądu koleżeńskiego. W okresie powojennym był członkiem Rady Okręgowej Izby Aptekarskiej w Katowicach. Zapraszany był również do prac w Zarządzie Stowarzyszenia Kupców Chrześcijan oraz Stowarzyszenia Kupców Polskich.
Apteka założona przez Stanisława Pasierbińskiego juniora została po 1945 r. upaństwowiona, on sam pracował w niej nadal jako kierownik do czasu przejścia na emeryturę. Był wychowawcą kilku pokoleń aptekarzy.Po 1989 r. apteka przy ulicy 3 Maja przejęta została przez wnuka jego siostry, Witolda Dulębę. Kultywując rodzinne tradycje oraz oddając hołd jej twórcy, nowy właściciel nadał jej imię Stanisława Pasierbińskiego – wielkiego zawiercianina.

Artykuł archiwalny rozmowa Zdzisława Kużniaka z Stanisław Pasierbiński junior - aptekarzem  i społecznikiem.

Zawiercianin Nr 4 (6) Zima 2010.