Aktualności

Zawierciańskie kapliczki, cisi świadkowie dawnych dni

Wbrew pozorom jest ich całkiem sporo, w subtelny sposób udało się im ujść potężnym szczękom nowoczesności i przetrwać w świecie szkła, żelaza i betonu. Stojąc spokojnie pośród plątaniny dróg, a także gdzieś w szczerym polu przypominają o minionym czasie sprzed epoki komputerów i podróży w kosmos. Cicho snują opowieść o pełnych wiary sercach mieszkańcach zawierciańskiej ziemi, którzy sprawili, że do tej pory ludzie czynią w podróży znak krzyża.

Mowa tu o kapliczkach i krzyżach przydrożnych tak często mijanych w drodze do pracy, szkoły lub na randkę i być może przez swoją powszechność lub nadmierny kult racjonalizmu niedostrzegane przez przechodniów. Te obiekty nie są jednak reliktami minionej epoki, kiedy to za króla Ćwieczka, Zawiercianie przy blasku świecy odśpiewywali wieczorne pacierze. Są one pamiątką jaką na zawsze pozostawili nam nasi przodkowie, dotyczącą nie tylko głębokiej religijności ówczesnych ludzi, ale także ich historii.

Rzadko bowiem zdarzało się, aby kaplica lub krzyż powstały bez jakiejś konkretnej przyczyny. Niemal zawsze wyrażały one wdzięczność dla Boga np. za pomyślne plony, szczęśliwe zakończenie klęski żywiołowej lub wysłuchanie jakiś prywatnych modlitw. Najczęściej ich fundatorami była cała społeczność miasta lub wsi. Zdarza się też, ze spotkamy się z takim krzyżem stanowiącym upamiętnienie jakiegoś ważnego dla mieszkańców jubileuszu, rocznicy założenia osady lub np. ważnej bitwy.

Dokładną historię wielu z nich dawno zatarła już niepamięć, ale część wiadomości przetrwała. Zapoznajmy się zatem z losami tych krzyży i kapliczek tak ważnych dla dziejów całej społeczności.


Kaplica p.w. MB Prządki w Zawierciu

Najbardziej okazałym obiektem sakralnym tego typu na terenie naszego miasta jest z pewnością Kaplica Matki Boskiej Prządki znajdująca się na skraju paku miejskiego im. Tadeusz Kościuszki, nieopodal Bazyliki św. Ap. Piotra i Pawła. Nie bez znaczenia jest wybór patronki kapliczki. Zawiercie swój rozwój zawdzięcza m.in. istniejącej tam przędzalni, która dawała zatrudnienie wielu mieszkańcom miasta i okolic. Matka Boska Prządka jest wszak Opiekunką włókniarzy.

Jak głosi napis wyryty na metalowej tabliczce umieszczonej na fasadzie budowli, w roku 1831 ustawiono krzyż pod którym chowano zmarłych w czasie zarazy.  Na jego miejscu została ustawiona kaplica w 1844 r. Wraz z rozwojem fabryki rozbudowana została także i kaplica miało to miejsce w 1883 r. Wówczas stała ona  w innym miejscu niż obecnie, a mianowicie przy ulicy Łośnickiej. dziś Piłsudskiego. Służyła ona na początku swego istnienia jako filia kościoła parafialnego w Kromołowie. Jej pierwszym duszpasterzem był późniejszy proboszcz parafii św. Ap. Piotra i Pawła w Zawierciu ks. Franciszek Zientara. Na początku były w niej odprawiane jedynie nieszpory, następnie msza poranna lub wieczorna. Jednak liczba katolików w Zawierciu wzrastała, dlatego proboszcz kromołowski ks. prałat Karol Barcz, podjął decyzję, że jedna msza niedzielna będzie odprawiana w zawierciańskiej kaplicy przez księdza Zientarę.
   
Po wybudowaniu kościoła kapliczka stała się zabytkowym obiektem sakralnym. W 1925 r. została odnowiona i wyremontowana.
W 17.11.1986 r. ks. bp dr Stanisław Nowak Ord. Diec. Częstochowskiej konsekrował nową kaplicę  p.w. MB Prządki Patronki Włókniarzy.

Wewnątrz budowli, w jej centrum znajduje się ołtarz z figurą Najświętszej Panienki ozdobiony kwiatami. Na ścianie za nim widnieje wizerunek patronki kaplicy, a nad nim zawieszony jest krucyfiks. Autorem obrazu jest mgr inż. arch. Marta Ciszewska. Na wyraźnie napisaną prośbę nie zostawia się tam żadnego rodzaju wotów, kaplica służy jedynie do modlitwy. Sam ołtarz jest oddzielony od przedsionka stalową kratą w trosce o bezpieczeństwo.

Kaplica p.w. św. Jana Nepomucena
 
Pomiędzy ulicami Szkolną, Porębską i Wojska Polskiego znajduje się inne urokliwe miejsce, które przypomina Nam o katolikach zawierciańskich minionych czasów. Jest to pięknie odnowiona kapliczka, p.w. św. Jana Nepomucena . Niegdyś stała ona w centrum Starego Rynku, obok wejścia do podziemnej stacji pomp wodociągowych, potem została przeniesiona ze względu na wzmożony ruch samochodowy w mieście.

W latach 70. XX w. kapliczkę rozebrano. Ta, którą widzimy dziś jest jej wierną kopią. Budowla została ogrodzona niewielkim stalowym płotkiem; wewnątrz znajduje się figura Jezusa z ranami po ukrzyżowaniu oraz z otwartym dla każdego Miłosiernym Sercem. Dzięki dużym oknom w stylu neogotyckim, umieszczonym w każdej ze ścian oraz pomalowaniu wnętrza na biało, kaplica jest zawsze pełna światła, a oblicze Zbawiciela niezwykle promienne. Figura przybrana jest kwiatami podobnie jak ta w kapliczce w parku Kościuszki.

Na szczycie budowli jest umieszczony koniczynowy krucyfiks, a we wnękach w dachu pokrytego blachą, znajdują się figurki Matki Boskiej. Ważna jest lokalizacja tego pięknego sakralnego obiektu. Nieopodal znajduje się bowiem I L.O. im. Stefana Żeromskiego w Zawierciu oraz Zespół Szkół im. Hugona Kołłątaja w Zawierciu, biegną w tej okolicy też drogi do dzielnicy Marciszów i do miasta Poręba. Kaplica przypomina każdemu przechodniowi, że Bóg nie zapomina o uczniach i podróżnych.

     
Ukryta gdzieś w ciszy drzew...

Nie zawsze jednak łatwo jest dostrzec kapliczkę w rozwijającym się mieście. Czasem jest ona dość skrzętnie ukryta przed oczyma ludzi, a raczej to oni nie mają ochoty odnaleźć jej, przymocowanej do drzewa na skraju parku.
Mała, skromna, niepozorna, kapliczka, o której nie wiemy niemal nic poza tym gdzie się znajduje i jak wygląda. Straciliśmy bezpowrotnie jej historię, nieznana jest osoba, która ją postawiła pośród drzew. Jest ona jednak świadectwem tego, że wiara w mieszkańcach Zawiercia ciągle jest silna, że obraz Jasnogórskiej Pani towarzyszy spacerowiczom nawet na parkowych ścieżkach, zawsze przyozdobiony kwiatami, przez ludzi, opiekujących się tą skromną kapliczką. Stoi wytrwale naprzeciwko bazyliki zawierciańskiej przypominając, że katolikami jesteśmy także po wyjściu z kościoła.